Ang South China Sea: Isyu ng Pilipinas, Tsina, at ang Patuloy na Tensyon sa Karapatan

Oct 22, 2025 by basarigurusu.org 134 views

Ang South China Sea: Isyu ng Pilipinas, Tsina, at ang Patuloy na Tensyon sa Karapatan

Ang South China Sea ay higit pa sa isang malawak na karagatan; ito ay isang sentro ng geopolitical tension, partikular na sa pagitan ng Pilipinas at Tsina. Sa loob ng maraming taon, ang pag-aagawan sa teritoryo at karapatan sa baybayin ay nagbunga ng mga diplomatikong alitan at kawalan ng katiyakan sa rehiyon. Ang isyung ito ay hindi lamang tungkol sa pagmamay-ari ng ilang maliliit na isla o ‘atoll’, kundi tungkol din sa pagkontrol sa mga marine resources, mga strategic shipping lanes, at potensyal na mineral reserves. Ang masalimuot na kasaysayan ng pag-aangkin, ang paglalatag ng mga military facilities ng Tsina, at ang mga legal na desisyon mula sa internasyonal na arbitral tribunal ay nagpapalala sa sitwasyon, na siyang nagiging dahilan upang ang bawat kilos at salita ng mga bansang sangkot ay binibigyan ng masusing pag-aaral ng buong mundo.

Ang Mga Ugat ng Alitan: Isang Pagbabalik-tanaw sa Kasaysayan ng South China Sea

Upang lubos na maunawaan ang kasalukuyang tensyon sa South China Sea sa pagitan ng Pilipinas at Tsina, mahalagang tingnan ang mga ugat ng alitan na bumabalik pa sa mga dekada na ang nakalipas. Ang Tsina, sa pamamagitan ng kanilang ‘nine-dash line’, ay naglalatag ng malawak na pag-aangkin sa halos 90% ng karagatan, na kinabibilangan ng mga isla, reef, at shoal na malapit sa mga baybayin ng Pilipinas, Vietnam, Malaysia, Brunei, at Taiwan. Ang Pilipinas, sa kabilang banda, ay umaasa sa mga probisyon ng United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS), partikular na ang konsepto ng Exclusive Economic Zone (EEZ), upang ipaglaban ang kanilang karapatan sa mga lugar na ito. Ang mga isla tulad ng Spratly Islands at Scarborough Shoal ay naging sentro ng mga sigalot, kung saan parehong naglalatag ng kani-kanilang presensya ang dalawang bansa. Ang mga sinaunang mapa at historical claims ng Tsina ay madalas na ginagamit bilang batayan ng kanilang pag-aangkin, habang ang Pilipinas naman ay naninindigan sa batas internasyonal at sa kanilang natatanging pwesto sa heograpiya ng karagatan. Ang pagtatayo ng mga artipisyal na isla at ang paglalagay ng mga military outposts ng Tsina sa mga disputed features ay lalo pang nagpapainit sa sitwasyon, na nagdudulot ng pangamba sa seguridad ng rehiyon at sa kalayaan ng paglalakbay sa mga international waters.

Ang mga disputed islands na ito, na kilala sa Pilipinas bilang Kalayaan Island Group, ay may malaking strategic at economic value. Hindi lamang ito nagtataglay ng mayayamang fisheries, kundi pinaniniwalaan ding may malalaking reserba ng langis at natural gas sa ilalim ng karagatan. Para sa Pilipinas, ang pagpapanatili ng soberanya at karapatan sa kanilang EEZ ay kritikal para sa kanilang pambansang seguridad at ekonomikong kaunlaran. Ang pagpasok ng ibang kapangyarihan, tulad ng Estados Unidos, sa usapin ay nagdaragdag ng kumplikasyon, na nagiging dahilan upang ang South China Sea ay maging isang global flashpoint. Ang mga diplomatic protest ng Pilipinas laban sa mga aksyon ng Tsina, bagaman paulit-ulit, ay nagpapakita ng kanilang determinasyon na ipaglaban ang kanilang teritoryo. Ang pagharap sa ganitong kalaking hamon ay nangangailangan ng malinaw na estratehiya, matibay na pakikipag-alyansa, at patuloy na pakikipag-ugnayan sa mga internasyonal na institusyon upang mapanatili ang kapayapaan at kaayusan sa isang napakahalagang rehiyon ng mundo.

UNCLOS at ang Internasyonal na Arbitral Ruling: Ang Pundasyon ng Karapatan ng Pilipinas

Ang United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS) ay itinuturing na “constitution of the sea” at ito ang naging pinakamalakas na sandata ng Pilipinas sa kanilang laban para sa karapatan sa South China Sea, partikular na laban sa mga pag-aangkin ng Tsina. Sa ilalim ng UNCLOS, ang bawat coastal state ay may karapatan sa isang Exclusive Economic Zone (EEZ) na umaabot hanggang 200 nautical miles mula sa kanilang baselines. Sa loob ng EEZ na ito, ang coastal state ay may eksklusibong karapatan sa pagtuklas at paggamit ng likas na yaman, kabilang ang mga isda, langis, at gas. Ang paggamit ng doktrinang ito ang nagbigay-daan sa Pilipinas na igiit ang kanilang karapatan sa mga lugar sa South China Sea na malinaw na nasa loob ng kanilang EEZ, sa kabila ng pag-aangkin ng Tsina na sakop ng kanilang “nine-dash line”. Ang paglalatag ng “nine-dash line” ng Tsina ay hindi kinikilala ng UNCLOS at itinuturing ng maraming bansa na lumalabag sa internasyonal na batas.

Noong 2013, sa pangunguna ng administrasyon ng Pilipinas, nagpasya itong dalhin ang usapin sa Permanent Court of Arbitration (PCA) sa The Hague, Netherlands. Ang hakbang na ito ay naglalayong makuha ang isang legal na desisyon hinggil sa mga pag-aangkin sa South China Sea, lalo na patungkol sa mga features na hindi natural na isla kundi mga reef at shoal na hindi maaaring magkaroon ng sariling EEZ. Noong Hulyo 12, 2016, naglabas ng historikal na desisyon ang arbitral tribunal. Sa kanilang hatol, pinawalang-saysay ng tribunal ang legal na batayan ng “nine-dash line” ng Tsina at binigyang-diin ang karapatan ng Pilipinas sa loob ng kanilang EEZ batay sa UNCLOS. Malinaw na sinabi ng desisyon na ang Scarborough Shoal at ang mga elemento nito ay itinuturing na “historic fishing grounds” na maaaring gamitin ng mga Pilipino, at hindi ito maaaring maangkin ng Tsina. Higit pa rito, binigyang-diin din ng tribunal na ang mga isla sa Spratly Islands ay hindi sapat upang magkaroon ng sariling EEZ dahil sa kanilang sukat at kawalan ng natural na kakayahang sumuporta sa pamumuhay ng tao. Ang desisyon na ito ay isang malaking tagumpay para sa Pilipinas at para sa pagpapatupad ng internasyonal na batas, dahil ito ay nagbigay ng legal na basehan upang salungatin ang mga malawak na pag-aangkin ng Tsina.

Sa kabila ng malinaw at tiyak na hatol ng arbitral tribunal, ang Tsina ay patuloy na hindi kinikilala ang desisyong ito at nagpatuloy sa kanilang mga aktibidad sa South China Sea, kabilang ang pagtatayo ng mga artipisyal na isla at paglalagay ng mga military installations. Ito ang nagdudulot ng patuloy na tensyon at pag-aalala hindi lamang sa Pilipinas kundi pati na rin sa buong komunidad ng mga bansa na nakasalalay sa kalayaan ng paglalakbay sa naturang dagat. Ang pagpapatupad ng desisyon ng PCA ay nananatiling isang malaking hamon. Gayunpaman, ang hatol na ito ay nananatiling isang mahalagang legal na pamantayan at isang inspirasyon para sa iba pang mga bansa na humaharap sa mga katulad na isyu, na nagpapatibay sa prinsipyo ng international law at ang kahalagahan ng pagsunod dito para sa kapayapaan at seguridad sa buong mundo. Ang paggamit ng diplomasya at pakikipag-alyansa sa mga bansang may parehong pananaw sa pagpapatupad ng UNCLOS ay nananatiling susi upang mapanatili ang integridad ng internasyonal na batas at ang kapayapaan sa South China Sea.

Ang Epekto ng Presensya ng Tsina: Pagtatayo ng mga Artipisyal na Isla at Pagsasanay Militar

Ang patuloy na presensya at mga aksyon ng Tsina sa South China Sea ay nagdudulot ng malaking pagbabago sa dinamika ng rehiyon, partikular na sa karanasan ng Pilipinas. Isa sa pinakamahalagang isyu ay ang mabilis at malawakang pagtatayo ng mga artipisyal na isla ng Tsina sa mga disputed features. Ang mga maliliit na reef at shoal na dati ay halos hindi napapansin ay ginawa nang malalaking isla na may mga runway, pantalan, at military installations. Ang mga ito ay ginagamit ng Tsina upang palakasin ang kanilang military presence at mapalawak ang kanilang kontrol sa karagatan. Ang mga artipisyal na isla na ito ay hindi lamang nagpapalala sa tensyon sa Pilipinas at sa iba pang claimant states, kundi nagdudulot din ng malaking pinsala sa kapaligiran, partikular na sa mga coral reefs na mahalaga sa marine ecosystem ng buong rehiyon.

Bukod sa pagtatayo ng mga isla, ang Tsina ay regular na nagsasagawa ng mga military exercises sa South China Sea, na madalas ay kinabibilangan ng mga combat drills at pagpapakita ng kanilang naval at air capabilities. Ang mga pagsasanay na ito, bagaman sinasabi ng Tsina na para lamang sa depensa at pagpapanatili ng kapayapaan, ay itinuturing ng Pilipinas at ng ibang mga bansa bilang isang uri ng power projection at panggigipit. Ang mga barko at sasakyang panghimpapawid ng Tsina ay madalas na nakikita sa mga lugar na malapit sa mga teritoryo ng Pilipinas, na nagpapataas ng posibilidad ng mga insidente at miscalculation. Ang ganitong mga aksyon ay nagiging sanhi ng pagkabahala para sa kalayaan ng paglalakbay (freedom of navigation) at kalayaan ng paglipad (freedom of overflight) sa internasyonal na dagat, na mahalaga para sa pandaigdigang kalakalan. Ang Pilipinas, bilang isang maritime nation, ay labis na apektado ng anumang banta sa seguridad ng kanilang shipping lanes at fishing grounds.

Ang pagiging agresibo ng Tsina sa South China Sea ay nagpapahirap sa Pilipinas na ipatupad ang kanilang mga karapatan sa ilalim ng UNCLOS. Ang presensya ng mga barkong Tsino, kabilang ang mga coast guard at militia vessels, sa loob ng Exclusive Economic Zone ng Pilipinas ay patuloy na isyu. Ang mga insidenteng ito, tulad ng pagpapalayas sa mga Pilipinong mangingisda o ang pagharang sa mga supply missions sa mga outpost ng Pilipinas, ay nagdudulot ng galit at kawalan ng tiwala. Ang pagtatayo ng mga military facilities ng Tsina sa mga disputed features ay itinuturing din bilang paglabag sa soberanya ng Pilipinas at pagbabanta sa seguridad ng rehiyon. Sa harap ng ganitong mga hamon, ang Pilipinas ay patuloy na nananawagan para sa mapayapang resolusyon ng mga isyu sa pamamagitan ng diplomasya at paggalang sa internasyonal na batas. Subalit, ang patuloy na pagpapalakas ng presensya ng militar ng Tsina ay nagiging sanhi ng patuloy na tensyon at nagiging hamon sa pagpapanatili ng rehiyonal na katatagan at kapayapaan. Ang mga aksyon ng Tsina ay nagtulak din sa Pilipinas na palakasin ang kanilang depensa at makipag-ugnayan sa mga kaalyadong bansa upang mapanatili ang balanse ng kapangyarihan sa rehiyon.

Ang Hinaharap ng South China Sea: Diplomasya, Seguridad, at ang Papel ng Pilipinas

Ang hinaharap ng South China Sea ay nananatiling isang kumplikadong usapin, na nakasalalay sa kung paano haharapin ng mga bansang sangkot, lalo na ng Pilipinas at Tsina, ang mga kasalukuyang hamon sa teritoryo at sa pagpapatupad ng internasyonal na batas. Ang patuloy na diplomasya ay nananatiling pinakamahalagang susi upang maiwasan ang anumang aksidente o direktang komprontasyon na maaaring magresulta sa isang malaking krisis sa rehiyon. Para sa Pilipinas, ang pagpapalakas ng kanilang pakikipag-ugnayan sa mga kaalyadong bansa, tulad ng Estados Unidos, Japan, Australia, at iba pang mga bansang may parehong pananaw sa kalayaan ng paglalakbay sa dagat, ay kritikal upang mapanatili ang balanse ng kapangyarihan at upang masigurado ang kanilang seguridad.

Ang pagpapalakas ng seguridad ng Pilipinas ay hindi lamang nangangahulugan ng pagbili ng mga modernong kagamitang pandigma, kundi pati na rin ang pagpapalakas ng kanilang kakayahan sa maritime domain awareness, pagpapalawak ng kanilang coast guard, at pagpapataas ng morale at kakayahan ng kanilang mga tauhan sa serbisyo. Ang papel ng Pilipinas sa South China Sea ay hindi lamang bilang isang claimant state, kundi bilang isang bansa na aktibong nagtataguyod ng internasyonal na batas at ng mapayapang resolusyon ng mga sigalot. Ang patuloy na paggiit sa desisyon ng arbitral tribunal, kahit na hindi ito ganap na ipinatutupad, ay mahalaga upang mapanatili ang legal na batayan ng kanilang mga karapatan. Ang pagtanggi sa anumang panggigipit o pag-agaw ng teritoryo ay nagpapakita ng determinasyon ng Pilipinas na ipagtanggol ang kanilang soberanya at ang kanilang likas na yaman.

Bukod dito, ang pagpapalakas ng regional cooperation sa pamamagitan ng Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) ay maaari ding maging epektibo. Ang pagbuo ng isang Code of Conduct (COC) sa South China Sea, bagaman matagal nang pinag-uusapan, ay isang mahalagang hakbang patungo sa pagtatatag ng mas malinaw na mga patakaran at pag-iwas sa mga insidente. Ang COC ay dapat na legally binding at may mekanismo para sa pagsunod upang maging epektibo. Ang pagiging bukas sa dayalogo at pagpapanatili ng komunikasyon sa Tsina, kahit na may mga pagkakaiba, ay kinakailangan upang mabawasan ang maling pagkakaintindihan at maiwasan ang paglala ng tensyon. Ang mga negosasyon ay dapat nakabatay sa paggalang sa soberanya at karapatan ng bawat bansa, alinsunod sa UNCLOS. Ang pagtuklas ng mga paraan para sa joint development o cooperation sa mga aspeto ng paggamit ng resources ay maaari ding maging isang alternatibo, bagaman ito ay mahirap isakatuparan sa kasalukuyang sitwasyon. Ang pagbibigay-diin sa kahalagahan ng kapayapaan, katatagan, at ang kalayaan ng paglalakbay sa isa sa pinakamahalagang shipping lanes sa mundo ay dapat na manatiling pangunahing layunin para sa lahat ng mga bansa na sangkot. Ang kinabukasan ng South China Sea ay nakasalalay sa kakayahan ng mga bansa na balansehin ang kanilang pambansang interes sa pangangailangan para sa rehiyonal at pandaigdigang kapayapaan at seguridad.